In het kort
- Een koemelkallergie wordt veroorzaakt door een reactie op melkeiwitten.
- Symptomen kunnen variëren van galbulten, eczeem en luchtwegproblemen tot maag-darmklachten zoals buikkramp, diarree en bloed bij de ontlasting.
- Veel kinderen groeien over een koemelkallergie heen voor hun vijfde levensjaar.
Wat is een koemelkallergie
Een allergische reactie van het immuunsysteem op de eiwitten die in koemelk zitten. De reactie kan variëren van mild tot ernstig en treedt op kort na het consumeren van koemelk of producten die koemelk bevatten. Het komt vooral voor bij baby’s en jonge kinderen.
Symtomen
Een kind met een koemelkallergie kan klachten hebben in de vorm van eczeem of luchtwegproblemen. De meeste klachten komen echter voort uit het maagdarmkanaal. Symptomen van koemelkallergie zijn:
- buikkramp
- diarree
- verstopping
- spugen
- oorklachten
- eczeem (rode, schrale, jeukende huid in bijvoorbeeld het gezicht)
- netelroos/ galbulten
- bloed bij de ontlasting
- luchtweg problemen
- loopneus
- niezen
- groeiachterstand
- het weigeren van eten en drinken
Als een kind last heeft van één van deze klachten betekent dat niet automatisch dat hij een koemelkallergie heeft. Iedere baby heeft weleens last van spugen of pukkeltjes. Als je denkt dat er echt iets aan de hand is of als de klachten langer aanhouden, raadpleeg dan de huisarts.
Oorzaken
Bij een koemelkallergie is eiwit de grote boosdoener. In een normale situatie wordt eiwit in het lichaam in kleine stukjes geknipt. Alleen deze kleine eiwitstukjes kunnen door de darmwand heen, zodat de eiwitten in het bloed komen en gebruikt kunnen worden om te groeien, voor cel-vernieuwing enzovoorts. De darmwand moet dus gezien worden als een soort filter: kleine stukjes kunnen er doorheen, maar grotere stukken blijven achter en verlaten het lichaam via de ontlasting.
Het darmkanaal van een baby is echter nog niet helemaal uit ontwikkeld waardoor de darmwand ook nog grotere eiwit stukjes doorlaat: het filter heeft nog te grote gaatjes. Normaal gesproken kan dit niet zo veel kwaad. Bij kinderen met een allergische aandoening ziet het lichaam deze grotere eiwit stukjes echter als ‘niet veilig’ en het afweersysteem gaat van start. Met als gevolg een allergische reactie zoals spugen, darmkrampjes en eczeem.
Let wel op: koemelkallergie mag niet worden verward met lactose-intolerantie! Lactose is een melksuiker, die uiteraard ook in koemelk zit. Bij een lactose-intolerantie wordt de melksuiker niet verteerd door een tekort aan het enzym lactase. De melksuiker gaat daardoor in het maag-darmkanaal gisten. Een lactose-intolerantie geeft dus alleen problemen aan het maag-darmkanaal. Voorbeelden hiervan zijn spugen, diarree, winderigheid en buikpijn.
Advies
Tip 1. Introductie van voedingsmiddelen onder begeleiding.
Introduceer nieuwe voeding in overleg met een diëtist. De regels zijn namelijk strenger dan bij een baby die geen allergie heeft. Er mag maar 1 voedingsmiddel per keer geïntroduceerd worden, te beginnen met een kwart portie, als dat goed gaat een halve portie en vervolgens een heel portie. Er wordt gekozen voor pure voedingsmiddelen, dus rijstebloem zonder smaakje. Op die manier is, als er een allergische reactie ontstaat, meteen duidelijk welke voedingsstof de veroorzaker is. Nieuwe voedingsmiddelen kunnen het beste in de ochtend gegeven worden. Mocht er een klacht ontstaan, dan heeft de baby niet zo’n fijne dag, maar wel een goede nacht. Een mogelijke reactie kan ‘s nachts ook onopgemerkt blijven. Als er tandjes doorkomen of bij griep worden er geen nieuwe producten geïntroduceerd.
Tip 2. Geef geen geitenmelk of sojamelk
Naast koemelk bestaat er geitenmelk. Velen denken dat dit een goede vervanger is voor koemelk. Dit is echter niet juist. De eiwitten van geitenmelk lijken op die van koemelk en kunnen dus ook een allergische reactie veroorzaken. Sojamelk wordt ontraden aangezien soja ook een sterk allergeen is. Soja kan dus ook een allergische reactie veroorzaken.
Tip 3. Testen na verloop van tijd.
Wil je na verloop van tijd testen of je kind beter tegen koemelk kan? Je kunt hem een klein beetje (hooguit een kwart bekertje) volle koemelk geven. Als hij een reactie krijgt dan weet je dat hij nog steeds allergisch is. Je kunt het dan eventueel na een half jaar weer opnieuw proberen. Mocht deze hoeveelheid melk wel goed gaan dan kan je die langzaam opbouwen. Doe deze test altijd ’s ochtends om problemen met slapen te voorkomen. Geef ook geen grote hoeveelheden als je verwacht dat je kind er extreem op zal reageren.
LET OP! Heb je in het verleden erg heftige reacties bij je kind gezien op de koemelk, overleg dan voordat je opnieuw gaat testen eerst even met je huisarts of diëtiste! In dit geval zal er waarschijnlijk eerst een provocatietest in het ziekenhuis plaatsvinden.
Medicijnen
Er zijn geen medicijnen tegen koemelkallergie. Wat je wel moet doen is het eet- en drinkpatroon van je baby wijzigen. Hij moet een hypoallergeen dieet volgen. Hypo betekent laag, dus een laag-allergeen dieet. Als er borstvoeding wordt gegeven zal de moeder alle producten waar koemelk in zit moeten vermijden. Soms is het dan gemakkelijker om hypoallergene flesvoeding te gaan gebruiken. Deze hypoallergene flesvoeding wordt bij bewezen allergie door de zorgverzekering vergoed! De arts moet hiervoor een machtiging afgeven.
Bij hypoallergene flesvoeding zijn de eiwitten al in kleine stukjes geknipt. De eiwitten zijn dus als het ware voorverteerd. Het lichaam ziet hierdoor de eiwitten als veilig, waardoor de allergische reactie uitblijft. Doordat de eiwitten in hypoallergene flesvoeding zijn bewerkt, smaakt de melk bitter en ruikt het anders.
Verloop
Om de diagnose van koemelkallergie vast te stellen bestaat er een zogenaamd eliminatie/ provocatiedieet. Elimineren betekent het weglaten van alle verdachte voedingsstoffen. Dit zijn bijvoorbeeld melk en yoghurt. De eliminatie moet vier weken worden aangehouden en bij klachten als eczeem zelfs zes weken. Provocatie betekent het langzaam terugvoeren van de verdachte voedingsstoffen. Als de klachten verdwijnen bij het elimineren en ze terugkomen bij het provoceren dan is met zekerheid te zeggen welke voedingsstoffen de allergische reactie veroorzaken. De baby moet dan een hypoallergeen dieet volgen.
Naast dit eliminatie/ provocatiedieet bestaan er nog andere testen zoals bijvoorbeeld de huidpriktest. Bij deze test worden verschillende stoffen waarvoor je kind mogelijk allergisch is, getest op een klein deel van de huid, meestal de onderarm of de rug. Als hij allergisch is zal er binnen een paar minuten een reactie op de huid ontstaan, meestal in de vorm van een rode, jeukende bult, vergelijkbaar met een muggenbeet.
De allergische reactie op koemelk kan spontaan verdwijnen. Soms ontstaan er dan op latere leeftijd andere allergische aandoeningen zoals hooikoorts, maar dit hoeft niet.
Wanneer bel je een arts
Mocht je het vermoeden hebben dat je kind een koemelkallergie heeft, ga dan niet zelf uitproberen maar neem contact op met de huisarts die de diagnose kan stellen. Ook wanneer je kind een heftige allergische reactie vertoont, bel je direct 112 of de huisarts.
Partners & Bronnen
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met verschillende partners en het raadplegen van verschillende bronnen.
